Pomysł na projekt z najmłodszymi

Mówiłam niedawno o metodzie projektu. Opowiedziałam tam o kilku projektach, które realizowałam z uczniami w różnym wieku. To były ciekawe  projekty - myślę, że mogą być inspiracją dla innych nauczycieli. Jednak jeśli ktoś nie pracował jeszcze metodą projektu z dziećmi, może mieć wątpliwości organizacyjne: jak wpleść projekt w program nauczania, jak zapewnić realizację wymagań z podstawy programowej, jak sprawić, aby nasi uczniowie zaangażowali się oraz przede wszystkim, aby to oni planowali i realizowali projekt. 

Wobec tego proponuję Wam podróż po kolejnych etapach organizacji projektu. 

1. Problem

Zaglądam do programu nauczania. W ciągu najbliższych tygodni mam zaplanowane omawianie ekosystemów: łąka, las, rzeka i ogród (w tym roku tylko te). Ustalam, czego według mnie powinni nauczyć się moi uczniowie: 

• łąka - rośliny: trawy, zioła, kwiaty (budowa kwiatu), zwierzęta: owady, gady, drobne ssaki, cykl życia motyla, miejsce pożywienia dla roślinożernych zwierząt; 
• las - budowa drzewa: korzenie, pień, konary, gałęzie, liście; rodzaje lasów: iglaste, liściaste, mieszane; zwierzęta: ssaki, ptaki; 
• rzeka - zwierzęta i rośliny nad rzeką, szanse i zagrożenia dla człowieka; 
• ogród - rośliny w ogrodzie: warzywa, owoce, kwiaty, chwasty; zbiór, przechowywanie i przetwarzanie warzyw; wartości odżywcze warzyw.

To dość dużo jak na 1 projekt, proponuję zatem zrobić 4 mniejsze projekty. Tutaj zajmijmy się łąką, pozostałe 3 można zrealizować w podobny sposób.

Podczas lekcji zapraszam uczniów do koła i przedstawiam im temat: "Chciałabym, abyśmy w najbliższym czasie zajęli się na lekcjach roślinami i zwierzętami związanymi z łąką."

Najpierw ustalam, co już wiedzą na temat łąki. Rozdaję im karteczki samoprzylepne i proszę, aby każdy napisał to, co kojarzy mu się z łąką. Zapisane karteczki przyklejają na flipcharcie w taki sposób, że jeśli na tablicy znajduje się już karteczka z napisem oznaczającym to samo, to przyklejają jedną na drugą - ułatwi nam to analizowanie. Możemy dodatkowo ustalić kolory - na żółtych karteczkach to, co dotyczy zwierząt, na zielonych - roślin, na różowych - inne. Na jednej karteczce - jedna informacja. Potem analizujemy karteczki i grupujemy napisy zawierające podobne informacje, nazywając każdą grupę, np. owady, ptaki, małe ssaki, zioła, kwiaty itp. Podczas tej aktywności uczniowie nie tylko pokazują, co już wiedzą, ale też uczą się od siebie nawzajem. 

Potem razem ustalamy, na czym chcemy się skupić w czasie projektu. Dzieci wyrażają swoje zainteresowania tworząc na tabletach wspólną chmurę wyrazową w mentimeter. Ja również dopisuję to, co według mnie powinien zawierać projekt. Może się okazać, że zakres jest zbyt duży - dlatego analizujemy powstałą chmurę. Być może każda grupa będzie musiała skupić się na nieco innych zagadnieniach, aby pokryć cały interesujący dzieci materiał.

2. Planowanie

Kiedy mamy już określony problem, planujemy aktywności projektowe. Najpierw pytam dzieci jakie mają pomysły na realizację projektu - jakie aktywności pomogą im nauczyć się tego, co wspólnie ustaliliśmy. Dzieci mają zwykle wiele pomysłów. Rolą nauczyciela jest nie decydować, ale w razie potrzeby podpowiadać (być może ze swojego doświadczenia wiemy, że niektóre aktywności są zbyt trudne). Przypominamy, że na koniec projektu powinien powstać jakiś produkt końcowy, który będą mogli zaprezentować pozostałym uczniom. Jeśli okaże się, że kilkoro dzieci ma podobne pomysły, możemy podzielić je na grupy według tego, co chciałyby robić. Jeśli każdy ma inny pomysł lub uczniowie nie mogą się zdecydować - dzielimy ich na grupy sami (sugeruję skorzystać ze sprawdzonych sposobów opisanych tutaj, aby uniknąć sytuacji, w której w 1 grupie znajdą się osoby konfliktowe lub takie, które raczej nie poradzą sobie same bez wsparcia kogoś bardziej przebojowego).

Ustalamy wspólnie czas, jaki będzie potrzebny na zrealizowanie projektu. Dużo zależy od tego, jakie aktywności wybrali uczniowie. Na pewno potrzebują czasu na wyszukanie informacji, na zebranie potrzebnych materiałów oraz wykonanie pracy końcowej. Propozycje, jakie mogą zaproponować uczniowie (jeśli nie potrafią zaproponować sami, możemy podrzucić im pomysły - niech wybiorą to, co pasuje im najbardziej): notatka w zeszycie, quiz, prezentacja multimedialna, makieta łąki, plakat z opisem, lapbook, książeczka papierowa lub elektroniczna, gazetka ścienna, komiks, film itp.

3. Realizacja

Przez najbliższe dni dajemy uczniom czas na realizację ich zadań. Nie musimy poświęcać na projekt wszystkich lekcji danego dnia - 1-2 lekcje dziennie wystarczy. Jeśli dzieci będą zbyt długo pracować nad tą samą aktywnością, znudzą się i będą rozproszeni. Uczniowie pracują w grupach, korzystając z materiałów dostępnych w sali, przyniesionych przez nauczyciela lub przez siebie. Powinni mieć dostęp do laptopów lub tabletów, aby mogli skorzystać z informacji w sieci. Warto też udostępnić im książki o przyrodzie, encyklopedie, atlasy roślin i zwierząt itp. Jesli mamy taką możliwość, możemy na początku tego etapu wybrać się razem do biblioteki i wypożyczyć przydatne pozycje.

W czasie pracy w grupach nauczyciel krąży i pomaga. Warto rozwiązywać problemy na bieżąco, gdyż maluchy mogą się zrazić jeśli trudności będą narastać. Motywujemy ich pochwałami, zachęcamy do wymiany informacji z innymi grupami. Pilnujemy planu - przypominamy o tym, ile czasu uczniom jeszcze zostało. Jeśli któraś grupa potrzebuje więcej czasu można zachęcić ich do pracy podczas zajęć świetlicowych lub do wykonania części aktywności w domu. Warto też od początku pilnować staranności wykonania pracy końcowej. 

4. Prezentacja

W zależności od tego, na ile grup byli podzieleni uczniowie, warto dobrze rozplanować etap prezentacji. To bardzo ważny moment, gdyż uczniowie nie tylko podsumowują swoją pracę i pokazują jej efekty innym, ale też uczą się od siebie nawzajem i utrwalają wiedzę. Jeśli zaplanujemy 5-6 prezentacji jedna po drugiej, uczniowie szybko się znudzą. Może warto rozlożyć prezentacje na 2-3 dni? 

Jeśli jest to możliwe, zaprośmy na prezentację uczniów innych klas lub rodziców. Możemy też nagrać prezentacje i udostępnić rodzicom do obejrzenia. Dodatkowa rozmowa w domu po obejrzeniu nagrania przez rodziców pomoże lepiej utrwalić wiedzę i sprawi, że uczniowie poczują większą satysfakcję i dumę z wykonanej pracy. 

Zachęcam do realizacji projektów. Niebędę opisywała tu korzyści, jakie daje praca metodą projektów - opisywałam to już kilkakrotnie, np tutaj. 

Powodzenia!