Ta konferencja była jedną z lepszych, w jakich uczestniczyłam. Po pierwsze dlatego, że panowała tam niesamowita atmosfera - mnóstwo znajomych, którzy wreszcie spotkali się na żywo, uśmiechy, otwartość, motywacja i zaciekawienie. Po drugie, spotkanie odbyło się w pięknym i wygodnym miejscu, które pogłębiało odczucie przyjemności i relaksu, a dania w hotelowej restauracji zachwyciłyby najbardziej wybrednych smakoszy. Po trzecie, nie da się chyba nic zarzucić organizacji - świetny plan, bez większych opóźnień, przerwy we właściwych momentach, stała dostępność przekąsek i napojów. Po czwarte, zarówno wykłady, jak i warsztaty były bardzo merytoryczne i można było wrócić do domu z głową pełną pomysłów.
Wszystkie cztery aspekty mają ogromne znaczenie. Pierwsze trzy dotyczą nie tylko dobrego nastroju i przyjemności, ale też tak potrzebnego docenienia nauczycieli. Doświadczają oni sytuacji dużego napięcia wokół tego zawodu, spowodowanego zarówno ciągłą walką o godziwe wynagrodzenie, pretensjami poszczególnych rodziców, jak i ciągłym poniżaniem nauczycieli przez władze (jak np. podawanie w mediach fałszywych informacji na temat pensji, co prowadzi do zmniejszania się autorytetu tego zawodu w społeczeństwie). Codzienność w szkole często wygląda jak walka, w której rzadko słyszy się słowa uznania czy podziękowanie. Podczas tej konferencji nauczyciele byli "dopieszczeni", mogli poczuć się ważni i docenieni.
Kwestie merytoryczne były nie mniej ważne. Postaram się omówić poszczególne wykłady i warsztaty.
Zaczęliśmy bardzo treściwym wykładem o programach eTwinning i Erasmus +. Muszę przyznać, że nawet doświadczony eTwinner mógł znaleźć nowe informacje, chociażby dlatego, że program jest w fazie wygaszania dotychczasowej platformy i przenoszenia wszystkiego na nową. Towarzyszy temu wiele pytań i obaw o utratę zgromadzonych na starej platformie materiałów. eTwinning jest mocno związany w Erasmusem+, który daje szkołom niesamowite możliwości rozwoju. Dobrze było posłuchać na ten temat od tych najbardziej wtajemniczonych, czyli Moniki Regulskiej i Olgi Barcikowskiej z FRSE.
Pozostała część dwudniowej konferencji została poświęcona kompetencjom 4k: krytyczne myślenie, komunikacja, kooperacja oraz kreatywność. Każda z nich została omówiona w układzie:
- wykład eksperta
- przykład projektu eTwinning, w którym ta kompetencja była rozwijana w widoczny sposób
- warsztaty praktyczne pokazujące przykładowe narzędzia i zadania projektowe, pomagające uczniom rozwinąć daną kompetencję (jedynym wyjątkiem było krytyczne myślenie, któremu nie towarzyszyły warsztaty).
O warsztatach napiszę niewiele, gdyż 2 z nich prowadziłam, nie wiem więc do końca, co działo się na pozostałych. Mogę jedynie wspomnieć, że prowadzone one były w 4 grupach jednocześnie. 2 grupy przeznaczone były dla nowych eTwinnerów: Beata Wójcik i Agnieszka Besser-Krysiak pokazywały na nich, jak stawiać pierwsze kroki w tym programie i jak rozwijać kompetencje w typowych projektowych aktywnościach. Warsztaty pozostałych ekspertów miały określoną specyfikę: Agnieszka Herszel-Pościk przyjechała z pięknie ilustrowaną książką o smokach i pokazywała, jak można oprzeć różne aktywności na konkretnym temacie (tu - smoki). Paulina Loryńska przywiozła photony, udowadniając, że roboty świetnie nadają się do rozwijania kompetencji. Edyta Karwowska oparła zadania na Ważce Grażce oraz zabawach, wzbudzając w swojej grupie wybuchy radości. Na moich warsztatach królowały Asy Internetu i wartości - na warsztatach o komunikacji była to życzliwość, a na kreatywności pracowaliśmy metodą design thinking starając się rozwiązać problem pewnego ucznia (a może nauczyciela?) związany z technologią.
O wykładach napiszę więcej, gdyż słuchałam ich bardzo uważnie chłonąc każde zdanie.
Krytyczne myślenie przedstawiła Monika Wasilonek z Programu Projektor. Tę kompetencję opisała jako sztukę myślenia o myśleniu, której elementami są zarówno gotowość do rozpatrywania problemów w przemyślany sposób, jak i stosowanie metod rozumowania i dociekania. Podkreśliła, że do tego procesu potrzebna jest wiedza, dlatego zapamiętywanie i rozumienie jest też uwzględnione na piramidzie zawierającej kompetencje krytycznego myślenia:
Osoba myśląca krytycznie potrafi generalizować i wyciągać wnioski, dostrzega związki przyczynowo-skutkowe, ale też inne zależności i mechanizmy działania, potrafi argumentować i zauważa błędy we wnioskowaniu. Metodami angażującymi tę kompetencję są np. dyskusja na forum (debata oksfordzka), studium przypadku, zagadka, odgrywanie scenek, prowokacja, odpowiednio skonstruowany quiz. Aktywności rozwijające krytyczne myślenie mogą być przeznaczone do pracy zespołowej albo indywidualnej. Pani Monika wspomniała też o kilku rutynach/narzędziach (most, drabina, 5x dlaczego, kompas) oraz o barierach i pułapkach krytycznego myślenia. Do tych pierwszych należą bańka filtrująca (nasze najbliższe otoczenie) oraz przeciążenie informacyjne. Drugie to np. stereotypy społeczne (chociażby związane z wykonywanym zawodem) oraz przekonania i ocena prawdopodobieństwa.
Pani Monika opowiedziała też o modelu edukacyjnym wypracowanym przez Program Projektor, skupiającym się właśnie na rozwijaniu kompetencji miękkich, w tym myślenia krytycznego. Chodzi o Warsztaty z Wyzwaniem, podczas których studenci rozmawiają z uczniami na 1 z 4 ustalonych odgórnie tematów. Każde zajęcia zaczynają się od prowokacji, by w trakcie odpowiednio moderowanej dyskusji uczniowie z klas 4-6 zrozumieli dotykający ich problem, a potem wymyślili rozwiązanie.
Kolejny wykład poświęcony był komunikacji. Izabela Kaleta rozpoczęła wykład od uświadomienia słuchaczom dlaczego ta kompetencja jest tak ważna wobec zmian zachodzących obecnie w społeczeństwie: kryzys wartości, kryzys autorytetów, informacyjny chaos, automatyzacja i atomizacja społeczna. Następnie wspomniała o elementach składających się na komunikację:
Dużo emocji wzbudziło podanie niewerbalnych sposobów komunikowania się - poza gestami i mimiką są to: postawa, strój, fryzura, dobór kolorów, zapach czy twórczość, np. sztuka. Efektywną komunikację często zaburza niezrozumienie wymienionych elementów lub brak otwartości na odbiór komunikatów nadawanych przez drugą osobę. Zrozumieniu sprzyja natomiast aktywne słuchanie (parafrazowanie i odzwierciedlanie tego, co powiedział nasz rozmówca_czyni), asertywność (przyjazna stanowczość, komunikat "ja"), udzielanie kontsruktywnej informacji zwrotnej oraz obiektywność i wrażliwość na drugiego człowieka.
O kooperacji mówiła dr Marzena Żylińska (wykład odbył się w formule online). Podkreśliła ona wagę relacji w efektywnej współpracy. Dla każdego ucznia nawiązanie zdrowej relacji z nauczycielem jest niezbędne, aby uczeń mógł zaspokoić podstawowe potrzeby takie, jak np. poczucie bezpieczeństwa. Tylko w odpowiednich warunkach może dojść do współpracy na poziomie nauczyciel-uczeń oraz uczeń-uczeń. Dr Żylińska przypomniała, że każde dziecko rozwija się w innym tempie, dlatego ocenianie jest niesprawiedliwe i zabija motywację. Nauczyciel nie powinien być urzędnikiem realizującym podstawę programową, tylko towarzyszem podróży, "wspieracielem". Najlepszą metodą pracy z uczniami są projekty, gdyż pozwalają na uwzględnienie potencjału i zainteresowań każdego ucznia, są realizowane w grupach, służą budowaniu relacji, rozwijają wiele kompetencji uczniów i stwarzają przestrzeń na popełnianie błędów/testowanie, a uczenie się zachodzi w sposób utajony. Należy jednak pamiętać o tym, aby nie oceniać projektów, gdyż to przeczy ich głównym założeniom.
Ostatni wykład dotyczył kreatywności. Prof. Maciej Karwowski rozpoczął od wyjaśnienia, że kreatywność to nie tylko umiejętność twórczego myślenia. To myślenie powinny być ukierunkowane na tworzenie rozwiązań zaspokających potrzeby ludzi. Dlaczego kreatywność jest uznawana za jedną z najważniejszych kompetencji przyszłości? Po pierwsze dlatego, że umożliwia adaptowanie się do szybko zmieniającego się świata; po drugie, proces twórczy jest przyjemny; a poza tym badania wykazały, że twórcze myślenie redukuje stereotypy i uprzedzenia. Niczym klamra spinająca początek i koniec konferencji podkreślona została konieczność oparcia kreatywności na posiadanej wiedzy. To właśnie te dwa elementy: wiedza i kreatywność pozwalają dokonywać wielkich odkryć i wynalazków.
Prof. Karwowski podał kilka przykładów mechanizmów kreatywności: odległe skojarzenia, wgląd, syntetyzowanie, myślenie dywergencyjne, wyobraźnia twórcza. Co możemy robić, aby rozwijać kreatywność (swoją i uczniów)? Powinniśmy zacząć od zdobywania wiedzy, potem wymyślać i testować nowe rozwiązania pamiętając, że mamy prawo popełniać błędy. Kreatywności bardzo sprzyja odpoczynek i zabawa, która wprowadza nas w dobry nastrój. Nieoceniona jest też uważnośc na to, co dzieje się dookoła nas, dostrzeganie różnych bodźców - często to one są inspiracją do aktywności twórczej.
Mam wrażenie, że chociaż każdy wykład był inny, pewne treści pięknie się uzupełniają. Formuła konferencji pozwoliła nam nie tylko zdobyć wiedzę, ale też przećwiczyć różne aktywności i zainspirować się pomysłami innych. Nauczyciele wyjeżdżali z Miedzeszyna zmotywowani i z głowami pełnymi pomysłów na działania z nowym roku szkolnym.
.png)
