Zastosowanie chmur wyrazowych na lekcjach

Chmury wyrazowe mają wiele zalet i mogą być wykorzystywane na różnych lekcjach. Są łatwe do stworzenia, można je wykorzystać do różnych celów, może je przygotować nauczyciel bądź uczniowie, a niektóre programy nie wymagają nawet logowania. Podzielę się z Wami pomysłami na konkretne zastosowania chmur wyrazowych na różnych przedmiotach.

Programów do tworzenia chmur wyrazowych jest wiele, wystarczy wpisać w wyszukiwarkę hasło chmury wyrazowe lub word clouds. Ja najczęściej korzystam z WordArt, gdyż nie wymaga logowania, a moi uczniowie są zbyt mali na obsługiwanie kont na różnych portalach. Ponadto ten program daje duże mozliwości edytowania chmury: kolory, wielkość i czcionka dla każdego wyrazu, kształty, tło, gęstość i kierunki rozmieszczenia słów... Bardzo podobnie działa Word Clouds. Inny układ mają Word It Out oraz Word Cloud Generator - w tych programach wklejamy lub wpisujemy słowa jako ciąg wyrazów, mamy więc mniejszy wpływ na końcowy efekt. Proponuję wypróbować różne programy aby przekonać się, który pasuje Wam najbardziej. Wszytkie zamieszczone we wpisie chmury stworzone zostały w WordArt.

Poniżej przedstawiam kilka sposobów wykorzystania chmur wyrazowych podczas lekcji:

1. nauka słownictwa z języka obcego - warto zlecić uczniom stworzenie chmury ze słów, których mają się nauczyć, np. z czasowników nieregularnych. Można ustalić, że druga forma jest wpisywana zawsze w kolorze czerwonym, a trzecia - np. w niebieskim. Przy słownictwie z określonego tematu możemy podzielić na kolory pod względem części mowy. Jest to najbardziej efektywne wtedy, kiedy na stałe umawiamy się z uczniami na konkretne kolory i sotsujemy je nie tylko w chmurach wyrazowych, ale również podczas zapisywania nowych słów w zeszycie. Nauczyciel może też sam taką chmurę stworzyć i pokazać uczniom, a na jej podstawie zaprojektować ćwiczenie: ułóż 5 zdań ze słowami, które widzisz w chmurze. Kształt chmury może obrazować tematykę - w przykładzie poniżej zamieściłam słowa związane z klęskami żywiołowymi, chmura jest w kształcie Ziemi.

2. czasy lub inne formy gramatyczne z języka obcego - możemy ustalić inne kolory dla form w różnych czasach. Aby chmura wyrazowa nie stała się jedynie suplementem tabelki, proponuję następujące ćwiczenie (przykład z języka angielskiego): Uczniowie wspólnie z nauczycielem rozpisują podobne zdania dla różnych sytuacji:
- Sally watches TV every evening.
- Sally is watching TV now.
- Yesterday Sally watched her favourite TV programme.
- Sally has never watched a talent show.
- Next Saturday Sally is going to watch a new TV programme.
Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby  zrobili to samo ze zdaniem "Peter reads a book every day".
Kolejnym krokiem jest ustalenie kolorów, np. czerwony dla czynności powtarzających się regularnie; zielony dla czynności wykonywanych w tym momencie; niebieski dla czynności przeszłych, gdy wiemy, kiedy zostały wykonane; itd. (nie jestem zwolennikiem stosowania metajęzyka, uczniowie nie muszą znać nazw czasów, mają wiedzieć, kiedy użyć danej formy). Następnie prosimy uczniów o wykonanie chmur wyrazowych w ustalonych kolorach z podanych w zdaniach czasowników, a także dopisanie jeszcze 2 czasowników we wszystkich formach. Sami mogą wybrać kształt i pozostałe szczegóły chmury:

3. ortografia - wpisujemy w chmurę trudne do zapamiętania wyrazy w kolorach, jakie ustaliliśmy dla konkretnych liter lub dwuznaków; możemy też umówić się z uczniami na konkretne kolory przypisane do zasad pisowni, np. czerwony dla "ó" wymiennego na "o, a, e", żółty w zakończenia -ówka, ówna itd. Trzeba jednak uważać, aby chmura nie była zbyt skomplikowana, a przez to nieczytelna. W chmurę można wpisać również słowa pisane wielką literą lub z "nie". Można też zrobić ćwiczenie odwrotne - nauczyciel tworzy chmurę zawierającą wyrazy, a uczniowie wypisują je, dzielą na grupy, na podstawie grup próbują dojść, o jaką zasadę chodzi.

4. gramatyka - chmura wyrazowa może zawierać różne części mowy, części zdania, odmianę słów przez przypadki itp. Możemy podzielić uczniów na grupy i poprosić, aby jenda grupa wypisała z tekstu rzeczowniki, inna czasowniki, kolejna przymiotniki itd. Zamiast nudnego wypisywania do zeszytu, mogą stworzyć "chmurę rzeczowników", "chmurę czasowników" itd. Korzystając z ustawień wielkości czcionki, dana chmura może zawierać nazwę, która będzie najbardziej widoczna. Poniżej przykładowa "chmura czasownikowa" z wiersza J. Brzechwy Na straganie:

Chmur wyrazowych możemy używać nie tylko na lekcjach języka polskiego czy języków obcych. Pojęcia pojawiają się na wszystkich przedmiotach:

5. przyroda / biologia - jak pomóc uczniom zapamiętać podział kręgowców? Niech samodzielnie przygotują chmury wyrazowe, wyszukując po min. 7 nazw zwierząt z każdej gromady, oczywiście z podziałem na kolory, a może nawet na czcionki. Inny pomysł jest taki, aby w chmurze wyrazowej uczniowie zawarli podstawowe cechy - można tam wpisywać całe wyrażenia, nie tylko pojedyncze słowa.

6. matematyka - chmury wyrazowe mogą przybrać geometryczne kształy. Możemy  wykorzystać to do utrwalenia pojęć związanych z geometrią, np. cechami trójkątów:

Niestety, nie da się wpisać w chmurę wzorów matematycznych (nie ma możliwości wpisania indeksu górnego, ułamków itp.) - przynajmniej nie w WordArt. 

7. muzyka - można przedstawić pojęcia muzyczne w formie nuty:

Mogłabym podawać przykłady dla każdego zapewne przedmiotu. Jestem przekonana, że wszystkim nauczycielom przyda się od czasu do czasu chmura wyrazowa. Uczniom stworzenie chmury daje dużo radości, jest też skuteczne, gdyż pozwala zapamiętać pojęcia.

Jak stworzyć chmurę wyrazową w programie WordArt? Zapraszam tutaj.