Tydzień Uczniowskiej Supermocy

Od kilku lat przeprowadzany jest w polskich szkołach Tydzień Uczniowskiej Supermocy. Jest to inicjatywa dwóch wspaniałych nauczycielek Joanny Gadomskiej oraz Katarzyny Włodkowskiej. Nauczyciel zgłasza się do programu, a potem przez cały tydzień, a czasami nawet dłużej, realizuje z uczniami aktywności mające na celu uświadomienie im ich supermocy, czyli talentów. 

W pewnym sensie jest to bardziej rozbudowana forma obchodów Dnia Kropki (15 września). TUS skupia się nie tylko na odkrywaniu talentów, ale też na budowaniu pozytywnej samooceny uczniów, na wzmocnieniu ich wiary w siebie. 

Dobrze, że coraz więcej uwagi poświęca się talentom uczniów. Przedsięwzięcia takie, jak Dzień Kropki i Tydzień Uczniowskiej Supermocy uświadamiają nauczycielom potrzebę skupienia się na "supermocach" uczniów i dają im narzędzia do pracy także na co dzień. Często słyszymy, że w polskiej szkole talenty uczniów nie są dostrzegane, a już na pewno nie rozwijane. Jeśli lekcje prowadzi się metodą podawczą, a uczniowie biernie wykonują polecenia nauczyciela, to faktycznie trudno jest im rozwinąć jakiekolwiek talenty inne niż te typowo szkolne (pisanie, czytanie, liczenie itp.). Na szczęście, coraz więcej nauczycieli pracuje bardziej nowocześnie, zostawiając uczniom przestrzeń na rozwój osobisty. Idealnie nadaje się do tego metoda projektu, kiedy uczniowie pracują w grupach - wtedy każda grupa może przydzielić poszczególnym uczniom zadania zgodne z ich umiejętnościami. Sprawdzają się też wszelkie zadania twórcze: tworzenie prezentacji, plakatów, lapbooków, budowli z klocków, gier edukacyjnych itp. Każdy uczeń może wykonać swoją pracę tak, aby wykorzystać swoje talenty.  

Tydzień Uczniowskiej Supermocy to szereg zadań uświadamiających uczniom, że są ważni, że każdy jest w czymś dobry, że każdy ma jakiś talent. 

Przykłady takich aktywności to:

1. Każdemu uczniowi naklejamy na plecach kartkę. Uczniowie spacerują po sali i piszą na kartce każdego ucznia w czym według nich jest dobry. Mogą to być nawet drobnostki, np. chętnie pomagasz innym, często się uśmiechasz, ładnie piszesz, dobrze liczysz, potrafisz opiekować się zwierzętami, jesteś odważny itd. Ważne, aby na początku ustalić zasady: piszemy tylko pozytywne rzeczy, piszemy konkret ("jesteś fajny" nic nie znaczy), odnosimy się do umiejętności i zachowań uczniów, a nie do ich wyglądu, każdy pisze każdemu - żadna kartka nie może zostać pusta. Na koniec zadania odklejamy kartki i oddajemy je właścicielom, aby przeczytali, co inni napisali o nich. Nie wiedzą, kto napisał poszczególne słowa - chodzi więc o treść, a nie o ich autora. 

2. Wypisujemy kolejne litery alfabetu. Uczniowie wymyślają cechy, których nazwy zaczynają się na poszczególne litery. Potem każdy analizuje wypisane cechy i zastanawia się, które z nich są pozytywne, a które negatywne. Nastepnie każdy wybiera 3-5 cech pozytywnych, które dotyczą jego. 

3. Stworzenie klasowej "Pizzy talentów". Wycinamy wielkie koło z papieru, a następnie dzielimy je, jak pizzę, na tyle kawałków, ilu jest uczniów w klasie. Ja lubię zrobić o 1 kawałek więcej - ten ostatni będzie symbolizował całą klasę jako zespół. Każdy otrzymuje 1 kawałek i pisze/rysuje na nim swoje talenty. Następnie składamy kawałki z powrotem w całość i przypinamy na tablicy. Razem zastanawiamy się, jak możemy opisać cały zespół. Przewodniczący klasy opisuje zespół na ostatnim kawałku pizzy zgodnie z pomysłami uczniów i doczepia do reszty. 

4. Skrzydła supermocy - pomysł popularny w sieci, gdyż jest bardzo efektowny wizualnie. Każdy uczeń wycina 2-3 pióra z papieru (nauczyciel może przygotować szablon). Na każdym piórze uczeń pisze swoje supermoce (talenty, zalety, umiejętności) - nie wystarczy pióra pomalować, one mają pomóc uczniom określić ich mocne strony. Wszystkie pióra przyczepiamy na tablicy lub przyklejamy do dużego arkusza papieru jako skrzydła. Następnie uczniowie mogą zrobić sobie zdjęcia ze skrzydłami - bo przecież ich supermoce są tym, co unosi ich w górę...

5. Piłka osobista - każdy otrzymuje starą płytę CD i kilka kolorowych kartek. Odrysowuje od płyty koła. Na każdym opisuje siebie - co lubi jeść, co robi w wolnym czasie, jaki przedmiot w szkole ceni najbardziej, co potrafi robić dobrze, ulubiony kolor, ulubione zwierzę, zalety itd. Tyle kół, ile ma pomysłów na opisanie siebie plus jedno na swoje imię. Następnie każde koło zgina na pół i skleja pierwsze z drugim, następnie dokleja do tego trzecie itd. Ostatnie skleja z pierwszym i rozkłada. Powstaje piłka opisująca danego ucznia. Zamiast piłki możemy wykonać kostki - nauczyciel kopiuje dla każdego ucznia szablon sześcianu do sklejania. Uczniowie opisują siebie na wszystkich sześciu bokach, a potem wycinają i sklejają kostkę. Kostka jednak ogranicza nas do 6 informacji (a nawet 5, bo 1 powinna zawierać imię), a piłka może składać się z tylu kół, ilu dane dziecko potrzebuje.

Na koniec chciałabym podkreślić jeszcz raz, że chociaż Tydzień Uczniowskiej Supermocy trwa tylko tydzień, powinniśmy go wprowadzać przez cały rok. Aktywności uświadamiające uczniom ich mocne strony można proponować uczniom na lekcjach wychowawczych oraz zajęciach edukacji społecznej, a także spotkaniach integracyjnych. Powinniśmy także dawać uczniom autonomię w wykonywaniu pewnych zadań tak, aby mogli wykorzystywać swoje talenty. Ważne jest również podejście nauczyciela do uczniów - zwracanie uwagi na to, co uczeń robi dobrze, a nie wyłapywanie błędów oraz zachęcanie uczniów do wykonywania prac zgodnych z ich talentami. 

Ogromne znaczenie ma informacja zwrotna udzialana uczniowi - słowa "Jesteś inteligentny" mogą wyrządzić krzywdę! Uczeń, który słyszy od innych pochwałę dotyczącą jego osoby, może bać się podejmować nowe wyzwania, gdyż nie będzie pewny swoich możliwości. A co, jeśli nie wykona zadania? Czy wtedy okaże się, że nie jest inteligentny? A może lepiej nawet nie próbować, wtedy zachowa swoją pozycję?

Informacja zwrotna powinna dotyczyć konkretnej pracy oraz wysiłku włożonego w jej wykonanie: "Widzę, że poświęciłeś sporo czasu na wykonanie tej prezentacji"; "Podoba mi się, że ten plakat jest bardzo szczegółowy"; "Potrafisz dodawać w zakresie 30". Oczywiście, pełna informacja zwrotna w myśl oceniania kształtującego zawiera jeszcze inne elementy: czego jeszcze nie potrafię, jak mogę to poprawić oraz jak się uczyć dalej. 

W sieci pojawiają się też pomysły na motywujące hasła. Nie mam do nich przekonania, gdyż dla mnie brzmią jak puste słowa. Co znaczy np. "Jesteś super"? A jeśli coś mi nie wyjdzie, to już nie będę super? Takie hasla mogą w rzeczywistości podkopać wiarę w siebie, a nie pomóc. Nie wierzę też w motywujące przemowy, tzw. "pep talk": 

Ta w powyższym filmiku jest zabawna i przyjemna do obejrzenia. Ale co znaczą słowa "Nigdy nie przestań wierzyć"? Sama wiara nigdzie nas nie zaprowadzi. Musimy pokazać uczniom realne działania, które pomogą im osiągnąć ich cele. Motywująca mowa może podnieść energię grupy w danym momencie, ale podnosi morale tylko chwilowo, zostawiając ucznia z pytaniami zamiast planu działania. 

Zatem wprowadzajmy Tydzień Uczniowskiej Supermocy przez cały rok i róbmy to z głową!