Nowa psychologia sukcesu

Książka Carol Dweck "Nowa psychologia sukcesu" to klasyka literatury pedagogicznej - powinien ją znać każdy nauczyciel i dyrektor. Ta amerykańska psycholożka prowadziła badania, których wyniki jasno wskazują, co pozwala ludziom osiągać sukces. Otóż nie jest talent, ani ciężka praca - te również się przydają, ale same w sobie nie gwarantuja sukcesu. Potrzebne jest odpowiednie nastawienie - nasatwienie na rozwój. 

Z badań Carol Dweck wynika, że ludzi można podzielić na 2 grupy: nastawionych na trwałość oraz nastawionych na rozwój. Oczywiście, podział nie zawsze jest jednolity - są ludzie, którzy mają różne nastawienie w zależności od dziedziny aktywności. Jednak nastawienie ma ogromne znaczenie i powinniśmy to wiedzieć jako rodzice, nauczyciele i liderzy zespołów. 

Cechy nastawienia na trwałość

Osoby z nastawieniem na trwałość są przekonane, że ich cechy i możliwości są wrodzone i niezmienne. Wynika z tego, że tacy ludzie przez całe życie muszą udowadniać, że są mądrzy, że mają do czegoś talent i określony poziom inteligencji. Dlatego często wybierają zadania łatwe, gdyż boją się, że przy tych trudniejszych okaże się, że nie są jednak tak wspaniali za jakich uważa ich otoczenie. 

Takie osoby traktują błąd jako porażkę. W szkole zależy im na ocenach, a niekoniecznie na wiedzy. Sukces osiągają dzięki wrodzonym zdolnościom, a nie ciężkiej pracy. Jeśli coś im nie wychodzi, często szukają wymówek i zwalają winę na okoliczności. Wierzą, że testy IQ mówią o nich wszystko. Mają tendencję do wywższania się nad innymi, jeśli osiągają sukcesy. Jednak jakakolwiek porażka może wpędzić ich w depresję, z której trudno jest wyjść. 

Cechy nastawienia na rozwój

Są też tacy, którzy wierzą, że pewne cechy i zdolności otrzymali wprawdzie z genami, jednak do odniesienia sukcesu trzeba te cechy rozwijać, wytrwale pracować, nie poddawać się. Dla osób nastawionych na rozwój błąd jest okazją do nauki - to krok w tył, dzięki któremu mogą wziąć większy rozbieg i dalej skoczyć. Nie boją się wyzwań - łatwe zadania nie dają im stysfakcji, chętnie wybierają te trudniejsze. Jeśli coś im się nie uda, mówią: "Jeszcze tego nie umiem" i biorą się za robotę. Dużo lepiej radzą sobie w trudnych chwilach, nawet w obliczu depresji. 

Słuszność tego nastawienia potwierdza wiele przypadków osób, które zasłynęły w jakiejś dziedzinie, a jednak nie radziły sobie w szkole. Carol Dweck podaje przykłady Darwina i Tołstoja, którzy w dzieciństwie nie wykazywali cech geniuszu. 

Książka zawiera mnóstwo przykładów ludzi z jednym lub drugim nastawieniem z różnych dziedzin: sportu, sztuki, biznesu, edukacji i innych. Pokazuje również, jak nastawienie wpływa na nasze relacje z bliskimi w związkach i rodzinie. 

Każdy rozdział zakończony jest podsumowaniem zawierającym konkretne wskazówki, co robić, aby kształtować nastawienie na rozwój. Ważny jest tu język, np. chwalenie za wysiłek, za konkret. Zdecydowanie lepiej jest powiedzieć "Widzę, że się do tego przyłożyłeś. Podoba mi się, jak dobrałeś kolory" zamiast "Piękna praca! Jesteś zdolny!" Warto też pokazywać naszym uczniom/dzieciom ludzi, którzy osiągnęli sukces dzięki pracy. Po za tym w szkole starajmy się pokazywać, że błąd to nie tragedia. Czasami błędy są bardzo potrzebne, gdyż pozwalają się czegoś lepiej nauczyć. Może się przydać, jeśli od czasu do czasu podziękujemy uczniowi za dany błąd: "Bardzo się cieszę, że to się pojawiło. To pozwoli nam lepiej zrozumieć..."

Jako nauczyciele powinniśmy robić wszystko, aby kształtować nastawienie na rozwój. Dlatego warto tę książkę przeczytać.